“Ratajski ma słabą psychikę”. Prawda czy odwieczny mit?

Nikt przecież nie powiedział, że opinia większości musi być zgodna z rzeczywistością. “Ratajski ma słabą psychikę” – takie stwierdzenie przychodzi z łatwością, ale dlaczego w ogóle należałoby się nim sugerować? Dlaczego opinia kibiców jakiegoś konkretnego zawodnika nie miałaby być z góry wypaczona? Dla większości fanów, zwłaszcza tych nieco bardziej zainteresowanych, mecze Polskiego Orła wiążą się z dodatkowym ładunkiem emocjonalnym. Skąd pomysł, że emocje pozwalają trafnie ocenić, co jest prawdziwe, a co nie? Co jeśli jesteśmy skrajnie nieobiektywni? W przypadku Ratajskiego łatwo przychodzi nam zapamiętywanie kolejnego przegranego decidera albo kolejnych trzech zepsutych lotek na zewnętrznym pierścieniu – zwłaszcza że nasze emocje próbujemy też przypisać samemu zawodnikowi, który niekoniecznie musi je odczuwać. W tym wszystkim zapominamy, że inni gracze popełniają przecież takie same błędy – wszak też są tylko ludźmi. Takie podejście generuje pewne ryzyko: co jeśli mankamenty jednego zawodnika nadmiernie uwypuklamy, a problemy reszty nieświadomie ignorujemy?

Ten tekst będzie próbą uzyskania obiektywnej odpowiedzi na pytanie, jak to właściwie jest z wytrzymałością psychiczną najlepszego gracza w historii polskiego darta. Odstawmy opinie na bok – skupmy się na faktach, czy w tym przypadku – na liczbach. To one odegrają tu główną rolę.

 

Metodologia

Bazę stanowić będzie zbiór informacji na temat ponad 500 tysięcy podejść do tarczy we wszystkich zawodowych rozgrywkach PDC w okresie od 14.03.2023 do 13.03.2024. Innymi słowy – pełny rok grania, począwszy od dowolnych kwalifikacji dla posiadaczy kart aż po wielkie turnieje telewizyjne, z mistrzostwami świata włącznie. To przeszło 1,5 miliona lotek wyrzuconych w kierunku tarczy.

Obiektem zainteresowań będzie 32 najlepszych zawodników rankingu PDC Order of Merit na koniec badanego okresu. Celem jest ocena ich wytrzymałości psychicznej – tak, by na koniec można było uszeregować graczy od najmocniejszego do najsłabszego pod tym względem. A jak przekuć plan w rzeczywistość? Dość prosto. Każdy gracz zostanie sklasyfikowany w pięciu rankingach. Na podstawie miejsc w cząstkowych rankingach powstanie jedno, ogólne zestawienie.

Gracze zostaną ocenieni w pięciu kategoriach. Zadaniem każdej z nich jest ocena danego aspektu gry związanego z wytrzymałością psychiczną. Lista kategorii jest następująca:

1) punktacja na scenie a punktacja na podłodze,

2) zamykanie niskich wartości – skuteczność na scenie a skuteczność na podłodze,

3) punktacja w decydujących fragmentach meczu,

4) zamykanie niskich wartości w decydujących fragmentach meczu,

5) zamykanie niskich wartości gdy rywal jest blisko z licznikiem.

Każda kategoria bazuje na rozbieżności w wynikach osiąganych w dwóch rodzajach sytuacji – gdy presja jest wyższa i gdy presja jest niższa. Gracze, którzy będą osiągać gorsze wyniki pod większą presją, będą też niżej sklasyfikowani.

Dodatkowa uwaga przed przejściem do właściwej analizy – żadna kategoria nie została ani usunięta, ani sztucznie dodana podczas tworzenia tekstu. Innymi słowy – nie ma mowy o sztucznym zakrzywianiu końcowego wyniku.

 

 

Kategoria nr 1: punktacja – scena vs podłoga

Przechodzimy do danych. W pierwszej kategorii zestawiamy średnią z pierwszych dziewięciu lotek w turniejach rozgrywanych na scenie przeciwko średniej uzyskiwanej na podłodze. Zamysł jest następujący: turnieje rozgrywane na scenie (z European Tourem i cyklem World Series włącznie) są bardziej prestiżowe od podłogówek czy kwalifikacji dla posiadaczy kart. Co za tym idzie – towarzyszy im większa presja. Żeby jej sprostać, trzeba wykazać się dodatkową wytrzymałością psychiczną. Jeśli gracz lepiej radzi sobie na podłodze niż na scenie, to znaczy, że nie umie przełożyć optymalnej formy na bardziej istotne mecze. Jeśli jest przeciwnie – najwyraźniej dodatkowy ładunek emocjonalny tylko podnosi poziom jego gry. U zawodników mocniejszych psychicznie punktacja powinna być zatem lepsza na scenie niż na podłodze.

Wyniki dla pierwszej kategorii znajdują się poniżej. Dla uproszczenia cząstkowe wyniki będą zawierać tylko czołówkę tabeli, jej końcówkę oraz obszar odpowiadający miejscu, które zajął Krzysztof Ratajski. Końcowa klasyfikacja będzie już kompletna – z nazwiskami całej “32” światowego rankingu.

 

Średnia z pierwszych 9 rzutów – scena vs podłoga

Poz.	Zawodnik	Punktacja – scena	Punktacja – podłoga	Wynik
1	Luke Littler	109,99	105,66	+ 4,33
2	🇧🇪 Dimitri van den Bergh	103,86	101,91	+ 1,95
3	Nathan Aspinall	104,67	102,75	+ 1,92
4	Gerwyn Price	109,17	107,26	+ 1,91
5	🇩🇪 Gabriel Clemens	104,09	102,27	+ 1,82
6	Dave Chisnall	105,80	104,76	+ 1,04
—	——	——	——	—
12	James Wade	100,96	100,93	+ 0,03
13	🇵🇱 Krzysztof Ratajski	103,79	103,78	+ 0,01
14	🇳🇱 Michael van Gerwen	107,75	107,81	– 0,06
—	——	——	——	—
27	Daryl Gurney	100,94	103,86	– 2,92
28	Brendan Dolan	97,89	101,14	– 3,25
29	Andrew Gilding	97,99	101,31	– 3,32
30	Gary Anderson	106,78	110,16	– 3,37
31	🇵🇹 Jose de Sousa	98,39	103,50	– 5,11
32	🇳🇱 Dirk van Duijvenbode	100,82	106,08	– 5,25

Tabela z wyłączeniem World Grand Prix.

W tej kategorii większych zaskoczeń raczej nie ma. Luke Littler już dał się poznać jako gracz, który choć bryluje w telewizji, miewa problemy w mniej prestiżowych zawodach. W zeszłym sezonie notował wpadki w Development Tourze, a w obecnym – chociażby w kwalifikacjach do European Touru. Nie dziwi też niska pozycja Gary’ego Andersona, choć pewnie nie każdy spodziewałby się, że to Dirk van Duijvenbode zamknie tabelę. Ratajski znalazł się w środku stawki.

W powyższym zestawieniu warto też zwrócić uwagę na jedno – wyjściowy poziom zawodników nie ma żadnego znaczenia. Porównujemy dwie średnie w obrębie danego gracza, więc przykładowy Gabriel Clemens bez żadnego problemu może znaleźć się przed Michaelem van Gerwenem.

 

 

Kategoria nr 2: niskie zamknięcia – scena vs podłoga

Druga kategoria bazuje na tych samych założeniach, na których bazowała pierwsza. Z jedną różnicą – tym razem skupiamy się nie na punktacji, lecz na zamknięciach. Niektórzy stwierdzą, że ten element jeszcze lepiej weryfikuje wytrzymałość psychiczną gracza. Próba niskiego zamknięcia rozumiana jest tutaj jako każde podejście do tarczy, przed którym gracz ma 60 lub mniej punktów na liczniku. Zestawiamy skuteczność takich zamknięć na scenie (sytuacje o wyższym poziomie presji) ze skutecznością na podłodze (sytuacje o niższym poziomie presji).

 

Skuteczność niskich zamknięć: 60 punktów lub mniej – scena vs podłoga

Poz.	Zawodnik	Zamknięcia – scena	Zamknięcia – podłoga	Wynik
1	🇧🇪 Dimitri van den Bergh	72,6%	66,2%	+ 6,0 pkt %
2	Scott Williams	75,6%	69,9%	+ 5,7 pkt %
3	Michael Smith	75,8%	70,7%	+ 5,1 pkt %
4	Peter Wright	71,7%	67,5%	+ 4,2 pkt %
5	Nathan Aspinall	69,0%	64,8%	+ 4,2 pkt %
6	Luke Littler	75,6%	71,5%	+ 4,1 pkt %
7	🇧🇪 Kim Huybrechts	72,3%	68,5%	+ 3,8 pkt %
8	Luke Humphries	75,0%	71,7%	+ 3,3 pkt %
—	——	——	——	—
26	Gerwyn Price	70,2%	74,7%	– 4,5 pkt %
27	🇵🇱 Krzysztof Ratajski	66,5%	71,1%	– 4,6 pkt %
28	James Wade	70,9%	75,7%	– 4,8 pkt %
29	🇵🇹 Jose de Sousa	64,5%	69,8%	– 5,3 pkt %
30	🇦🇺 Damon Heta	70,5%	76,2%	– 5,7 pkt %
31	Ryan Searle	68,7%	75,3%	– 6,6 pkt %
32	Gary Anderson	69,3%	76,7%	– 7,4 pkt %

 

W czołówce znów nieoczekiwanie pojawił się Dimitri van den Bergh. Belg zaczyna wyrastać na kandydata do zwycięstwa w klasyfikacji generalnej. Tuż za nim znalazł się Scott Williams, dla którego mistrzostwa świata były turniejem życia i jedną z nielicznych okazji do występu w telewizji na przestrzeni ostatniego roku. To niewątpliwie podbudowuje jego statystyki w tym zestawieniu, co byłoby można uznać za mankament samego rankingu. Jednak z drugiej strony – czy granie swojego maksimum podczas najważniejszego turnieju na świecie nie jest dosłowną oznaką mocnej psychiki?

Stawkę zamknął Gary Anderson. To nie stanowi wielkiego zaskoczenia – w ostatnim czasie Szkot słynie z genialnej gry na podłodze, za którymi nie idą sukcesy telewizyjne. Podobnie można powiedzieć o Ryanie Searle’u. Ratajski tym razem znalazł się w tyle stawki.

 

 

Kategoria nr 3: punktacja w decydujących fragmentach meczu

Odchodzimy od podziału na scenę i podłogę – na potrzeby dwóch kolejnych kategorii wprowadzamy nowe założenie. Nie jest ono przesadnie kontrowersyjne – chyba każdy zgodzi się ze stwierdzeniem, że jedne fragmenty meczów są bardziej wymagające od innych pod względem wytrzymałości psychicznej. Napięcie w deciderach jest nieco inne od napięcia przy stanie 1:5. Innymi słowy – są takie fragmenty spotkań (nazywane tutaj “decydującymi”), które wymagają dodatkowej odporności pod względem mentalnym. Gracze, którzy będą osiągać wyższe wyniki w tych właśnie fazach, będą też mocniejsi psychicznie.

Ale które fragmenty powinniśmy uznać za “decydujące”? Nie ma jednego, obiektywnego kryterium, ale można zastosować pewne “mniej więcej”. Na potrzeby tego artykułu za decydujące fragmenty meczów uznano te, które spełniają jedno z poniższych kryteriów:

• w formacie setowym – ostatnie sety spotkań,
• w formacie legowym – wszystkie sytuacje, w których do końca meczu pozostały maksymalnie trzy legi (np. stan 4:4 w meczu do 6 wygranych legów, stan 8:9 w meczu do 10 wygranych legów itd.).

W skrócie: porównujemy grę na punktacji w decydujących fragmentach meczów z grą na punktacji w pozostałych, mniej stresujących fazach. Wyniki znajdują się poniżej.

 

Średnia z pierwszych 9 rzutów – decydujące fragmenty meczów vs pozostałe fragmenty

Poz.	Zawodnik	Punktacja – dec. frag.	Punktacja – reszta	Wynik
1	James Wade	108,62	100,32	+ 8,29
2	Chris Dobey	109,66	105,09	+ 4,57
3	Josh Rock	109,83	105,57	+ 4,27
4	🇳🇱 Michael van Gerwen	110,93	107,47	+ 3,46
5	Peter Wright	104,20	100,80	+ 3,40
6	🇳🇱 Raymond van Barneveld	103,09	99,84	+ 3,25
—	——	——	——	—
23	🇵🇹 Jose de Sousa	101,76	102,43	– 0,67
24	🇵🇱 Krzysztof Ratajski	102,95	103,86	– 0,91
25	Daryl Gurney	101,59	103,01	– 1,42
—	——	——	——	—
27	Ryan Searle	102,47	104,34	– 1,87
28	Dave Chisnall	103,12	105,35	– 2,23
29	Scott Williams	96,78	99,23	– 2,46
30	Gerwyn Price	105,77	108,58	– 2,80
31	Gary Anderson	105,75	109,64	– 3,89
32	Ross Smith	102,11	106,18	– 4,07

Tabela z wyłączeniem World Grand Prix.

James Wade nie bez powodu jest często postrzegany jako uosobienie zachowania zimnej krwi przy tarczy – rozstrzygające partie meczu nie robią na nim większego wrażenia.

Ostatnie miejsce przypadło Rossowi Smithowi. Ratajski skończył na 24. pozycji, tuż za Martinem Schindlerem i Jose de Sousą. Choć jest lepiej niż poprzednio, to kolejna lokata w tylnych rejonach tabeli.

 

 

Kategoria nr 4: niskie zamknięcia w decydujących fragmentach meczu

Czwarta kategoria znów bazuje na podziale na “decydujące” i “pozostałe” fragmenty meczu – tym razem patrzymy jednak nie na punktację, lecz na niskie zamknięcia. Założenia pozostają identyczne jak w poprzednim przypadku.

 

Skuteczność niskich zamknięć (60 punktów lub mniej) – decydujące fragmenty meczów vs pozostałe fragmenty

Poz.	Zawodnik	Zamknięcia – dec. frag.	Zamknięcia – reszta	Wynik
1	Brendan Dolan	83,6%	70,6%	+ 13,0 pkt %
2	🇳🇱 Danny Noppert	80,9%	71,3%	+ 9,6 pkt %
3	Scott Williams	79,0%	69,9%	+ 9,1 pkt %
4	🇧🇪 Dimitri van den Bergh	73,8%	68,6%	+ 5,2 pkt %
5	Luke Humphries	77,6%	73,7%	+ 3,9 pkt %
6	Gary Anderson	78,6%	74,7%	+ 3,9 pkt %
—	——	——	——	—
27	🇩🇪 Gabriel Clemens	64,0%	69,7%	– 5,7 pkt %
28	🇧🇪 Kim Huybrechts	63,9%	69,6%	– 5,7 pkt %
29	🇦🇺 Damon Heta	67,1%	74,4%	– 7,3 pkt %
30	Joe Cullen	63,0%	70,6%	– 7,6 pkt %
31	🇵🇱 Krzysztof Ratajski	61,7%	70,1%	– 8,4 pkt %
32	Daryl Gurney	60,7%	76,7%	– 16,0 pkt %

 

Tym razem najlepszy okazał się Brendan Dolan. Irlandczyk dodatkowo dokonał tego w naprawdę imponującym stylu, ale w przypadku tak doświadczonego gracza ciężko mówić o zaskoczeniu. Pozycję poprawił wreszcie Gary Anderson.

Miejsca nie poprawił za to Krzysztof Ratajski – tym razem wyprzedził jedynie Daryla Gurneya. W tym zestawieniu Irlandczycy zdecydowanie odegrali główne role.

 

 

Kategoria nr 5: niskie zamknięcia pod dodatkową presją ze strony rywala

Piąta, ostatnia kategoria. To też miejsce, w którym pojawi się ostatnie kryterium podziału. Znów patrzymy na skuteczność niskich zamknięć (60 punktów i mniej), ale tym razem pod nieco innym kątem – pod kątem pozycji rywala. Ta nie jest przecież bez znaczenia. W przypadku kończenia największa presja ciąży na rzucającym w sytuacji, gdy przeciwnik jest blisko niego – na przykład gdy ma 32 punkty na liczniku i tylko czeka na potencjalny błąd. Taka sytuacja wymaga dodatkowej odporności psychicznej – znacznie wyższej niż gdy rywal ma 320 punktów i nie jest w stanie spowodować zagrożenia.

Rozpatrujemy zatem dwa rodzaje sytuacji:

• SYTUACJA A: rzucający ma 60 punktów lub mniej na liczniku, podczas gdy przeciwnik ma 80 punktów lub mniej (wyższy poziom presji),
• SYTUACJA B: rzucający ma 60 punktów lub mniej na liczniku, podczas gdy przeciwnik ma więcej niż 80 punktów (niższy poziom presji).

Gracze, którzy będą osiągać gorsze wyniki w sytuacji zwiększonej presji, zostaną też niżej sklasyfikowani.

 

Skuteczność niskich zamknięć (60 punktów lub mniej): gdy rywal jest blisko vs gdy rywal jest dalej

Poz.	Zawodnik	Zamknięcia – duża presja	Zamknięcia – niższa presja	Wynik
1	🇦🇺 Damon Heta	75,5%	70,8%	+ 4,7 pkt %
2	Jonny Clayton	74,6%	70,1%	+ 4,5 pkt %
3	Joe Cullen	71,4%	67,3%	+ 4,1 pkt %
4	Gerwyn Price	72,9%	70,8%	+ 2,1 pkt %
5	Michael Smith	74,3%	73,3%	+ 1,0 pkt %
6	🇳🇱 Dirk van Duijvenbode	68,6%	67,7%	+ 0,9 pkt %
—	——	——	——	—
27	Gary Anderson	72,5%	78,5%	– 6,0 pkt %
28	Ryan Searle	70,7%	76,7%	– 6,0 pkt %
29	🇧🇪 Kim Huybrechts	66,4%	73,9%	– 7,5 pkt %
30	🇳🇱 Raymond van Barneveld	70,3%	77,9%	– 7,6 pkt %
31	🇵🇱 Krzysztof Ratajski	66,6%	74,2%	– 7,6 pkt %
32	🇩🇪 Gabriel Clemens	66,5%	74,2%	– 7,7 pkt %

 

Choć do tej pory Damon Heta zajmował niskie pozycje, piąta kategoria z pewnością podbije jego łączny wynik o kilka lokat. To samo dotyczy zresztą Joe Cullena. W ścisłej czołówce nie pojawił się za to van den Bergh.

Tabelę zamknęli Ratajski i Clemens. To druga z rzędu klasyfikacja, w której Polski Orzeł zajął przedostatnią pozycję.

 

 

PODSUMOWANIE – KLASYFIKACJA OGÓLNA

Mamy już komplet danych, więc pora zliczyć punkty za poszczególne kategorie. Schemat jest następujący: za pierwsze miejsce w danej klasyfikacji gracz otrzymuje 33 oczka. Drugie miejsce to 32 punkty, trzecie – 31 i tak do ostatniej lokaty, za którą przysługuje tylko jeden punkt.

 

KLASYFIKACJA GENERALNA DLA TOP 32 RANKINGU

Pozycja	Zawodnik	Punkty
1	🇧🇪 Dimitri van den Bergh	139
2	Luke Humphries	122
3	Michael Smith	119
4	Nathan Aspinall	112
5	Josh Rock	109
6	Scott Williams	107
	Peter Wright	107
8	🇳🇱 Michael van Gerwen	105
9	Luke Littler	101
10	🇳🇱 Raymond van Barneveld	99
11	James Wade	98
12	Brendan Dolan	95
13	Jonny Clayton	91
14	🇳🇱 Danny Noppert	90
15	Chris Dobey	89
16	Gerwyn Price	87
17	Dave Chisnall	79
18	Andrew Gilding	76
19	Stephen Bunting	75
20	Joe Cullen	74
	🇩🇪 Martin Schindler	74
22	🇧🇪 Kim Huybrechts	72
23	🇳🇱 Dirk van Duijvenbode	67
24	🇩🇪 Gabriel Clemens	66
25	Ross Smith	62
26	🇦🇺 Damon Heta	59
27	Rob Cross	53
28	Ryan Searle	49
29	🇵🇹 Jose de Sousa	45
30	Daryl Gurney	41
31	Gary Anderson	39
	🇵🇱 Krzysztof Ratajski	39

 

Stwierdzenie, że wynik nie napawa przesadnym optymizmem, nie powinno być potraktowane jako nadużycie. Oczywiście – cały czas trzeba pamiętać o kontekście powyższego zestawienia. Do PDC nie trafia się przecież przypadkowo, a dziesięciu trofeów w zawodowym tourze nie rozdają na ulicy. Zdolność do rywalizacji w elicie sama w sobie świadczy o pewnym poziomie odporności psychicznej – znacznie wyższym niż u “zwykłych śmiertelników”. Tę możemy jednak porównywać wyłącznie w zestawieniu z innymi członkami darterskiej elity.

Czy tak stworzony ranking jest doskonałym odzwierciedleniem wytrzymałości psychicznej najlepszych graczy na świecie? Cóż, to oczywiście pytanie retoryczne. Koniec końców taka tabelka – niezależnie od tego, z czego zbudowana – jest tylko uproszczeniem skomplikowanej rzeczywistości. Uproszczenie nie jest jednak fałszem. Z uproszczenia wciąż można wyciągnąć pewne wnioski. W tym przypadku sprawa sama w sobie też jest nieco uproszczona – wygląda na to, że większość ma przynajmniej trochę racji.